Na wystawie zaprezentowano portrety 17 przywódców Insurekcji Kościuszkowskiej, zarówno dowódców wojskowych, jak i wybitnych przywódców cywilnych. Ekspozycję otwiera portret Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej gen. Tadeusza Kościuszki, który 24 marca 1794 r. w Krakowie rozpoczął Insurekcję, ogłaszając Akt Powstania i składając pamiętną przysięgę na Rynku.
Wszyscy dowódcy wojskowi, których portrety są prezentowane w kolekcji, brali udział w wojnie, w obronie Konstytucji 1791 r., wykazali się męstwem i otrzymali Order Virtuti Militari. Noszenie tego Orderu zostało zakazane przez Targowicę, a przywrócone w okresie Insurekcji Kościuszkowskiej.
Nie tylko Kościuszko
Podobizny wielu z tych generałów zostały uwiecznione na portretach i są znane z okresu Legionów, Księstwa Warszawskiego oraz Królestwa Polskiego. Na tej natomiast wystawie prezentowane są wizerunki bohaterów o 20 lat młodszych. Dlatego wiele z nich może różnić się od bardziej znanych i spopularyzowanych portretów, malowanych całe lata po Insurekcji. Różnią się one także pod względem znacznie skromniejszych mundurów z okresu Insurekcji – w porównaniu do mundurów napoleońskich i Królestwa Polskiego.
Poza Tadeuszem Kościuszką, na wystawie prezentowane są portrety generałów: Antoniego Madalińskiego, Jakuba Jasińskiego, Józefa Zajączka, Józefa Sierakowskiego, Józefa Poniatowskiego, Stanisława Fiszera, Jana Henryka Dąbrowskiego, Karola Otto Kniaziewicza, Tomasza Wawrzeckiego, Michała Kleofasa Ogińskiego i Stanisława Mokronowskiego.
Oprócz dowódców wojskowych ważną rolę w Insurekcji odegrali także jej cywilni przywódcy, którzy byli autorami licznych ważnych odezw, rozkazów i uniwersałów. Na wystawie znalazły się portrety:
- Ignacego Potockiego, członka Rady Najwyższej Narodowej – szefa Wydziału Interesów Zagranicznych, który negocjował z Suworowem po rzezi Pragi. Był w niewoli w Petersburgu, uwolniony w roku 1796;
- Hugona Kołłątaja, członka Rady Najwyższej Narodowej – szefa Wydziału Skarbu, po Insurekcji aresztowanego przez Austriaków. Był więziony w Ołomuńcu, potem w twierdzy Josephstadt, uwolniony 10 lutego 1795 roku;
- Juliana Ursyna Niemcewicza – od czerwca 1794 adiutanta i sekretarza Kościuszki. Był ranny pod Maciejowicami, razem z Naczelnikiem trafił do niewoli w Petersburgu, uwolniony w 1796 roku wyjechał do Ameryki;
- Ignacego Wyssogoty Zakrzewskiego – w wyborach 16 kwietnia 1792 roku okrzykniętego prezydentem Warszawy. Targowica pozbawiła go tej funkcji. 17 kwietnia 1794 roku stanął na czele Rady Zastępczej Tymczasowej, potem wchodził w skład Rady Najwyższej Narodowej;
- Jana Kilińskiego – radnego Warszawy, członka Związku Rewolucyjnego, który 17 kwietnia 1794 roku dowodził rzemiosłem w czasie insurekcji warszawskiej. Wchodził w skład Rady Zastępczej Tymczasowej, był radcą w Wydziale Skarbowym, Deputacji Indagacyjnej i Paszportowej, potem zastępcą członka Rady Najwyższej Narodowej. 2 lipca 1794 roku mianowany przez Kościuszkę pułkownikiem. Zorganizował 20. Regiment Pieszy Koronny, bronił Warszawy przed Prusakami. Aresztowany przez nich w Poznaniu został wydany Rosjanom. Więziony w Petersburgu, uwolniony 3 grudnia 1796 roku zamieszkał w Wilnie. Wziął udział w konspiracji o. Faustyna Ciecierskiego, czego efektem było ponowne aresztowanie i wywiezienie w głąb Rosji. Po powrocie z niewoli od 1798 roku prowadził warsztat szewski w Warszawie. W czasie Księstwa Warszawskiego był radnym Warszawy. Zostawił pamiętniki.
Autorem portretów jest Hakob Mikayelyan, malarz z Armenii, który współpracuje z Polską Fundacją Kościuszkowską, a od roku 2017 maluje obrazy o tematyce kościuszkowskiej.
Informacja Prasowa Galerii Malarstwa Historycznego Muzeum Niepodległości. Obrazy na płótnie, olejne w formacie 50×70 cm.
