Kto potrafi pomóc zwierzętom?
Po raz pierwszy zorganizowane starania na rzecz poprawy warunków życiowych zwierząt podjęto w XIX wieku. W tym czasie zaczęto odnosić się do zwierząt jako istot odczuwających ból, głód i cierpienie. Takie podejście wywołało krytykę wobec niektórych form okrucieństwa; pojawiło się po raz pierwszy w Wielkiej Brytanii. Tam też zostały sformułowane przez Radę Dobrostanu Zwierząt (Farm Animals Welfare Council) zasady podejścia do zwierząt wyrażone w pięciu podstawowych wolnościach zwierząt
Są to:
– Wolność od głodu i pragnienia poprzez zapewnienie dostępu do świeżej wody i pokarmu, który zapewni zdrowie i siły.
– Wolność od urazów psychicznych i bólu poprzez zapewnienie odpowiedniego traktowania.
– Wolność od ran i chorób dzięki zapobieganiu, szybkiej diagnozie i leczeniu.
– Wolność od stresu poprzez zapewnienie opieki i traktowanie, które nie powoduje cierpienia zwierząt.
– Wolność do wyrażania naturalnego zachowania się poprzez zapewnienie odpowiedniej przestrzeni, warunków i towarzystwa innych zwierząt.
Wymienione powyżej wolności odnoszą się do ochrony zwierząt rozumianej jako działania na rzecz zmniejszenia cierpienia zwierząt i wspierania ich humanitarnego traktowania niezależnie od celu hodowli.
Obecnie wiele grup krytykuje zintensyfikowane metody hodowli zwierząt, hodowlę zwierząt dla produkcji futer, polowanie i łapanie dzikich zwierząt lub gatunków zagrożonych wyginięciem, warunki transportu bydła, techniki karmieniu drobiu i trzody chlewnej.
Inne zagadnienia dotyczą wystawiania na widok upolowanych zwierząt, trucia drapieżników żyjących na wolności, używania genetycznie modyfikowanego jedzenia jako karmy dla zwierząt, warunków praktykowania zawodu weterynarza, zwiększania świadomości praw zwierząt oraz wywierania nacisku na rzecz ich przestrzegania.
Liczne organizacje zajmujące się obecnie prawami człowieka stanowią bardzo dynamiczną inicjatywę oddolną po dekadach pozostawania na marginesie ruchów społecznych. Niektórzy obserwatorzy zagadnień społecznych uważają, że ruch obrony praw zwierząt jest dziś sukcesorem ruchów antywojennych i obrony praw człowieka z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych.
Największa i najstarsza organizacja tego typu w Polsce to Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami (TOZ), które powstało w Warszawie w 1864 roku i od tego czasu działa nieprzerwanie. Wielu sławnych Polaków przyczyniło się do rozwoju tej organizacji, między innymi Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Stefan Żeromski i wielu innych. Towarzystwo posiada obecnie prawie dziewięćdziesiąt oddziałów w całej Polsce. Jego celem jest ochrona zwierząt, ich humanitarne traktowanie i kształtowanie przyjaznego podejścia ludzi do zwierząt, a także ochrona środowiska. Razem ze sponsorami TOZ organizuje Międzynarodowy Dzień Zwierząt. Rozwijany jest także projekt, który umożliwia odnalezienie błąkającego się psa poprzez mikroprocesor, wszczepiony pod jego skórę i zawierający stały numer z informacją o psie i jego właścicielu. Straż miejska, pracownicy lecznic weterynaryjnych i schronisk dla psów oraz działacze TOZ otrzymują czytniki, które odczytują dane z procesora i w przypadku znalezienia błąkającego się psa z wszczepionym takim procesorem można natychmiast skontaktować się z jego właścicielem.
Oto niektóre z najbardziej znanych organizacji walczących o prawa zwierząt na świecie:
An International Animal Rescue (Międzynarodowy Ratunek dla Zwierząt – http://www.internationalanimalrescue.org) – jest to organizacja, która ratuje i odsyła zwierzęta do ich macierzystego środowiska, a także zapewnia stałe miejsce pobytu tym zwierzętom, które nie mogą dłużej mieszkać w naturalnych warunkach. Ratując pojedyncze zwierzęta należące do wymierających gatunków i wprowadzając je ponownie do środowiska naturalnego, organizacja ta odgrywa znaczącą rolę w ratowaniu całych gatunków.
The American Society for the Prevention of Cruelty to Animals (Amerykańskie Towarzystwo Zapobiegania Przemocy wobec Zwierząt – https://www.aspca.org) – było pierwszym stowarzyszeniem humanitarnym założonym w Ameryce Północnej. Obecnie jest jedną z największych organizacji humanitarnych na świecie. Utrzymuje się ze zbiórki funduszy prywatnych, posiada ponad dwa miliony darczyńców i wiele oddziałów terenowych. Jej celem jest zapobieganie okrucieństwu względem zwierząt w Stanach Zjednoczonych. ASPCA stara się wzmocnić ochronę prawną zwierząt, pomaga w zabraniu zwierząt z przytułków i znalezieniu im domu, a także stara się o podniesienie świadomości o potrzebie poprawy warunków życiowych zwierząt.
League against Cruel Sports(Liga przeciw Okrutny Sportom – http://www.league.org.uk) – jest to brytyjska instytucja charytatywna, której celem jest ograniczenie okrucieństwa względem zwierząt w sportach takich, jak strzelanie do ptaków, do lisów, przestępstwa wobec przyrody, zapobieganie nielegalnemu polowaniu z udziałem psów, walkom psów, walkom byków, odstrzałowi borsuków itp. Organizacja ta prowadzi kampanie od dziewięćdzięciu lat i zdołała wprowadzić wiele zakazów polowań oraz zaangażować wiele osób w poparcie dla jej celów.
Safe Animals from Exploitation (SAFE, Zwierzęta uratowane przed wyzyskiem – http://www.safe.org.nz) – to organizacja pochodząca z Nowej Zelandii. Prowadzi ona działalność skierowaną przeciwko ekstensywnem metodom hodowli kur i świń. Organizacja sprzeciwia się eksportowi żywych owiec, strzelaniu do kaczek, eksperymentom na żywych zwierzętach oraz genetycznie modyfikowanym zwierzętom. Chce ustalić zakaz rodeo w Nowej Zelandii. SAFE chce zachęcić ludzi do ograniczenia lub zaprzestania spożycia mięsa ze względu na zdrowie oraz ze względu na ochronę środowiska i prawa zwierząt. SAFE jest uważana za jedną z najbardziej wydajnych organizacji ze względu na jej dobre kontakty z innymi organizacjami ochrony środowiska i zwierząt, bezstronne podejście oraz zróżnicowane metody działania.
People for the Ethical Treatment of Animals(PETA, Ludzie na rzecz Etycznego Traktowania Zwierząt – ) – z jej trzema milionami członków i sympatyków jest największą organizacją opieki nad zwierzętami na świecie. PETA zajmuje się tymi obszarami, w których zwierzęta cierpią najbardziej i w długim okresie czasu. Zajmuje się też przemocą wobec zwierząt domowych. Metody działania tej organizacji są bardzo zróżnicowane – prowadzi badania, występuje w obronie prawodawstwa uwzględniającego potrzeby zwierząt, prowadzi akcje ratunkowe zwierząt i śledztwa dotyczące okrucieństw względem zwierząt. Ponadto prowadzi akcje edukacyjne, organizuje protesty i angażuje znane osobistości w swoje działania. Jako postanowienie noworoczne PETA proponuje przejście na dietę wegańską i dzięki temu korzyści zdrowotne oraz ograniczenie cierpienia zwierząt, zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, w związku z tym, że produkcja mięsa pociąga za sobą dodatkowe koszty.
Grzegorz Gruener
