Sport to jedna z wielu aktywności człowieka. Celem jej podejmowania jest dbałość o zdrowie zarówno fizyczne, psychiczne, jak i społeczne – jest jednym z wielu narzędzi, dzięki którym możemy być szczęśliwi. Od najmłodszych lat każdego z nas celem uprawiania sportu jest podnoszenie sprawności naszego ciała oraz uczestnictwo w grupie.
Poprzez sport wyrabiane są określone cechy charakteru człowieka, między innymi takie jak cierpliwość, pokora, umiejętność słuchania, wytrwałość – przydatne także w innego rodzaju aktywnościach, jakie podejmujemy w ciągu swojego życia. Sport to także branie udziału w rywalizacji, której celem jest osiągnięcie najlepszego wyniku (pokonanie przeciwnika). Rywalizacja ta odbywa się według określonych reguł; by wyjść z niej zwycięsko konieczne jest ciągłe podnoszenie poziomu sprawności swojego ciała i umiejętności technicznych wymaganych w danej dyscyplinie sportu.
Sport możemy podzielić na uprawiany wyczynowo i hobbystycznie ( taki, który pozbawiony jest elementu rywalizacji). Sport wyczynowy, którego cechą charakterystyczną jest podejmowanie rywalizacji oraz pragnienie uzyskania maksymalnych wyników podzielić można na sport amatorski oraz zawodowy (profesjonalny). Prześledźmy to na przykładzie biegania. Biegacz uczestniczący w zawodach, które nie są jego źródłem utrzymania to amator, uprawiający jednak sport wyczynowy (chce pokonać swoich przeciwników oraz uzyskać jak najlepszy wynik). Ten sam biegacz uczestniczący w zawodach, za udział w których otrzymuje się wynagrodzenie, które z kolei jest jego źródłem utrzymania to biegacz zawodowy. Socjologia rozróżnia pojęcia zawód i profesja. To, co je łączy, to otrzymywanie wynagrodzenia za wykonywaną pracę zawodową; to, co różni, to między innymi społeczny prestiż, jakim obdarzani są przedstawiciele profesji. Myślę, że w dzisiejszych czasach zawód sportowca zaliczyć można do profesji, obok takich zawodów jak lekarz czy prawnik. A co z naszą panią lub panem wkładającymi co wieczór trampki na swoje obolałe stopy, by wyjść przed blok wybudowany z wielkiej płyty i biegać bez tchu i opamiętania po znalezionym skwerku zieleni wijącym się pomiędzy tymi wspaniałymi budowlami, w których przyszło żyć niektórym z nas? Załóżmy, że ten codzienny wysiłek nie jest formą przygotowania się do zawodów amatorskich, a tym bardziej profesjonalnych; osoba ta nie rywalizuje z nikim; jedynie sama ze sobą, ze swoimi możliwościami (codziennie notuje w notesie swoje wyniki, ale nie porównuje ich z wynikami innych; chce tylko coraz szybciej przebiec określony dystans, być zdrowszą, sprawniejszą, szczęśliwszą). Jest to dla niej zapewne rozrywka, forma rekreacji, rodzaj hobby. Dzieje się to w jej czasie wolnym od obowiązków związanych z rodziną, szkołą, pracą zawodową. Dla tego rodzaju uprawiania sportu najbliższe wydaje mi się określenie hobby, ponieważ niesie ze sobą największą spośród tych trzech pojęć dawkę zaangażowania (choć niekoniecznie rywalizacji). Od hobby bardzo często jest bardzo blisko do pasji i poświęcenia, czyli cech charakterystycznych dla sportu wyczynowego (amatorskiego lub profesjonalnego).
Życie człowieka obejmuje pięć obszarów: rodzina, szkoła, praca zawodowa, czynności życia codziennego oraz czas wolny od obowiązków związanych z funkcjami tych instytucji i wolny od czynności życia codziennego. Czas wolny realizowany jest na terenie tychże instytucji lub poza nimi. Poza tymi instytucjami istnieje tylko czas wolny od nich oraz od czynności życia codziennego. Chciałbym, aby w podziale tym zwrócono uwagę, że życie rodzinne, szkolne czy zawodowe to nie tylko obowiązki. Często nie dostrzegamy, że w rodzinie, w szkole i pracy zawodowej oprócz obowiązków istnieje także czas wolny od nich (np. wycieczka rodzinna, zjedzenie obiadu w szkole podczas przerwy, skorzystanie z przerwy przysługującej pracownikowi na odpoczynek, którą może wykorzystać według własnego pomysłu). Sport znajduje swoje miejsce w każdym z tych obszarów. W czasie wolnym od obowiązków rodzinnych, szkolnych i zawodowych. Widzimy wtedy ojca kopiącego z synem piłkę w parku miejskim; dzieci uczęszczające na dodatkowe zajęcia z pływania w szkole; pracownika robiącego brzuszki w czasie przerwy w pracy (ale tak samo piłkarza grającego w ekstraklasie, związanego umową z klubem, który w wolnym czasie gra w tenisa); piłkarza grającego w lidze amatorskiej czy też naszego biegacza wokół blokowego. Sport jest także obowiązkiem. Widzimy wtedy rodziców gimnastykujących swojego bobasa, by mógł poprawnie funkcjonować ruchowo; ucznia uprawiającego sport w ramach zajęć wychowania fizycznego, ale także ucznia chodzącego do klasy sportowej, którego marzeniem i świadomym wyborem jest zostanie sportowcem; piłkarza występującego w ekstraklasie, związanego umową z klubem.
Oczywiście nie wszyscy ludzie uprawiają sport. Można ich do tego zachęcać (zwłaszcza dzieci i młodzież, ludzi starszych), a można też pozostawić sprawy własnemu biegowi. Ci, którzy sport uprawiają, wiele swojego wolnego czasu poświęcają nie tylko tej aktywności, która może być hobby, sportem amatorskim czy profesjonalnym, ale także czynnościom życia codziennego niezbędnym przy uprawianiu sportu (np. przygotowywanie napoju izotonicznego). Ci, którzy sportu nie uprawiają, bardzo często wiele czasu poświęcają czynnościom życia codziennego, takim jak czyszczenie kanapy i prostowanie koca na fotelu, by móc przy piwie i chipsach kibicować z całych sił.
Tomasz Chorab
