Choć kierunki studiów uczelni technicznych kojarzą się z „męskimi” dziedzinami, wśród studentów, doktorantów i pracowników nie brakuje kobiet. Podejmują one prace naukowe, realizując badania mające wpływ na jakość życia, otoczenie społeczno-gospodarcze czy rozwój technologii. Podkreślając znaczenie kobiet w tej kwestii, ustanowiono Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewcząt w Nauce, obchodzony 11 lutego. Przedstawicielki nauki na Politechnice Śląskiej podejmują wyzwania w dziedzinach i dyscyplinach naukowych technicznych, nierzadko stawiając na interdyscyplinarność i reagując na bieżące potrzeby regionu czy społeczeństwa.
Jedną z takich dziedzin jest ochrona powietrza, w której badania podejmuje dr hab. inż. Elwira Zajusz-Zubek, prof. PŚ. — Moim obszarem badawczym są głównie zanieczyszczenie gazowe, pyłowe w zakresie ochrony powietrza. W dotychczasowych badaniach najwięcej uwagi poświęciłam węglom i wszystkim badaniom związanym z przetwórstwem węgla, a więc procesom spalania węgla, pirolizy węgla — wyjaśnia dr hab. inż. Elwira Zajusz-Zubek, prof. PŚ. Prace naukowe poświęcone ochronie powietrza, a szerzej także ochronie środowiska mają ogromne znaczenie w przemianach regionu śląskiego, związanych ze zrównoważonym rozwojem. Jak wskazuje prof. Elwira Zajusz-Zubek, wiedza nie jest domeną tylko jednej z płci, lecz wspólnym dorobkiem ludzkości. — W rozwój technologii i nauki powinny być zaangażowane wszystkie utalentowane osoby w danym kierunku bez względu na płeć — podkreśla. Pewne cechy mogą jednak sprzyjać zaangażowaniu w badania naukowe: — Wydaje mi się, że zasadniczą cechą jest entuzjazm kobiet, przy tym także krytycyzm w stosunku do siebie i prowadzonych przez siebie badań. Zaangażowanie w pracę, pracowitość – to są te cechy, które nam jako kobietom pomagają w badaniach — mówi badaczka. — Wszystkie te dziewczyny, które są inteligentne, utalentowane w kierunku choćby inżynierii środowiska czy szeroko rozumianych nauk technicznych, jak najbardziej zachęcam do studiowania na naszych kierunkach, dlatego że wszyscy bez względu na płeć mamy równe prawo do studiowania i nauki w tych obszarach, które dotyczą naszych zainteresowań i które chcielibyśmy pogłębiać.
Nauka nie ma płci
Zaangażowanie, pasja oraz motywacja do zdobywania wiedzy są zdecydowanie silniejsze od stereotypów, dzielących dziedziny na żeńskie i męskie. Dr inż. Magdalena Letun-Łątka, Dyrektor Centrum Inkubacji i Transferu Technologii, podkreśla, że dzięki szerokiemu dostępowi do wiedzy oraz różnego rodzaju narzędzi każda osoba może się rozwijać. Ponadto ważne są indywidualne predyspozycje, w których to, jakiej się jest płci, nie ma znaczenia. — Przez ostatnich kilka lat uczę na kierunku lotniczym. Tam nie ma zbyt wielu kobiet. Te panie radzą sobie fantastycznie. Jestem więc zachwycona jako kobieta, która uczy studentów przedmiotów o profilu lotniczym, że są tam panie, które kontynuują tę naukę oraz wiedzę i naprawdę świetnie się odnajdują. Nie należy się dać ponieść stereotypom, trzeba je łamać — mówi. Dyrektor dr inż. Magdalena Letun-Łątka łączy pracę naukową z realizacją działań w Centrum Inkubacji i Transferu Technologii. Synergia nauki i biznesu pozwala dostrzec potrzeby m.in. współczesnej gospodarki. — To bardzo zmieniło moje podejście do nauki. Rozwiązania, które powstają w Uczelni, wielokrotnie były robione „na półkę”, a jednak dzisiejsze czasy wymagają od nas elastyczności, elastycznego podejścia do nauki, do tego, co jest potrzebne na rynku, innowacyjne. Wielokrotnie jako naukowcy musimy wyjść ze swojej strefy komfortu, czyli świadomości na temat tego, czym się zajmujemy, w stosunku do tego, jakie potrzeby są na rynku — wyjaśnia.
O tym, że nauka nie ma płci, a liczą się kompetencje i potencjał danej osoby, przekonuje także dr hab. Małgorzata Dobrowolska, prof. PŚ, Dyrektor Międzynarodowego Centrum Badań Interdyscyplinarnych. Na co dzień łączy zainteresowania związane z dwoma dyscyplinami: psychologią (w tym pracy i zarządzania) oraz zarządzaniem (w tym zarządzaniem zasobami ludzkimi). Ponadto wraz z zespołem przygotowuje narzędzia diagnostyczne związane z Przemysłem 4.0, nowymi formami pracy czy też środowiskiem. — Nauka pozbawiona jest płci, wiąże się z naszymi predyspozycjami. Jest tak, że nie każdy nadaje się na przykład na sportowego rajdowca. Czasami patrzymy też na inne zawody i mówimy: „szalony, jak to możliwe, że może to wykonywać, co go inspiruje?”. To jest więc podobne do tego, gdy się uprawia naukę. Trzeba lubić takie elementy jak laboratoria, biblioteki, jak czasem nudne modele czy przeglądnie bazy danych różnych artykułów, książek — mówi dr hab. Małgorzata Dobrowolska, prof. PŚ. — Z zewnątrz czasem wygląda to na zawód, który być może jest pozbawiony różnych ekstrawaganckich kwestii, ale to jest wszystko związane z tym, do czego pasujemy i co daje nam prawdziwą przyjemność. To jest klucz, którym powinniśmy się kierować, wybierając zawód. Jakie są nasze predyspozycje, kim jesteśmy i jaka powinna być nasza droga zawodowa — dodaje.
Miłość do „męskich” dyscyplin
Podążających za kluczem do wybrania odpowiedniego zawodu odpowiadającego pasjom nie brakuje wśród studentek Politechniki Śląskiej. Podejmują one odważne działania naukowe i zawodowe niezależnie od tego, że niektóre z nich mogą kojarzyć się z „męskimi” dyscyplinami.
— Kierunek lotnictwo zarówno teoretycznym, jak i praktycznym szkoleniem przygotowuje nas do pracy pilota zawodowego — mówi Katarzyna Brzeska, studentka Politechniki Śląskiej, która w przyszłym semestrze rozpocznie studia magisterskie na specjalności nawigacja powietrzna. — Jest nas coraz więcej w tym zawodzie. W lotnictwie zawodowym to jest ok. 6%, na moim roku są dwie kobiety, rok niżej jest to z kolei 5 studentek. Osobiście wybrałam lotnictwo z pasji. Zawsze chciałam się związać z zawodem, który po prostu kocham — dodaje, wskazując także cechy, które szczególnie przydają się w podejmowanym zawodzie: — Wydaje mi się, że niewątpliwie ważne są myślenie analityczne, a także szeroko rozumiana pamięć przestrzenna oraz wewnętrzna motywacja i organizacja pracy własnej.
A czy podział na płci obowiązuje w Kosmosie? Z pewnością z tym zagadnieniem mogła spotkać się Wiktoria Dziaduła, studentka architektury, uczestniczka symulowanej misji kosmicznej LunAres. — Jeśli chodzi o prawdziwe misje kosmiczne, można było zauważyć do niedawna trend, że więcej mężczyzn brało w nich udział, ale teraz się to wyrównuje i coraz więcej kobiet przystępuje do tych misji — wyjaśnia. Podkreśla także, jakie cechy kobiece uwidaczniają się w nauce: — Warto zwrócić uwagę na to, jak kobiety chcą współpracować i razem działać dla wspólnego celu. Myślę, że to jest taka cecha, która odróżnia świat męski i damski. Taka opiekuńczość też jest ważnym aspektem. Troszczenie się o członków swojej załogi – to jako przykład na misji kosmicznej. Również budowanie bliskich relacji z innymi, to też jest taka cecha, która może wyróżniać kobiety. Chociaż to też nie jest zasadą w tych wszystkich działaniach, mówimy o generalnych cechach i zachowaniach – dodaje.
Tu potrzeba odwagi
Odwaga w podejmowaniu decyzji, motywacja do działania oraz zaangażowanie to cechy, które młodym kobietom naukowcom pomagają osiągać sukcesy w wybranej dziedzinie. Ważne jest także, by miały one wsparcie innych doświadczonych kobiet, które mogą stać się inspiracją. Nad specjalnymi potrzebami młodych naukowców pracuje mgr inż. Katarzyna Turoń, koordynatorka Grupy Roboczej ds. Interdyscyplinarności Naukowej Europejskiej Rady Doktorantów i Młodych Naukowców EURODOC. — Chciałabym wzmocnić dyskusję na temat konieczności interdyscyplinarności naukowców podczas różnego rodzaju badań. Wskazać, że nauki techniczne potrzebują silnego wsparcia osób z nauk humanistycznych i ekonomicznych chociażby po to, aby w przystępniejszy dla społeczeństwa sposób móc popularyzować naukę i komercjalizować wyniki badań — mówi mgr inż. Katarzyna Turoń.
Popularyzacja nauki, a także włączenie do badań naukowców rożnych dyscyplin otworzy nowe perspektywy i być może zaważy także na jeszcze większej liczbie kobiet podejmujących studia lub prace w obszarze nauk inżynierskich i nowoczesnych technologii. Równy dostęp wszystkich do kształcenia i nauki jest podstawowym czynnikiem wpływającym na potencjał naukowy społeczeństwa, który musi iść w parze z krajową gospodarką oraz technologią.
Informacja prasowa Politechniki Śląskiej
