Prof. dr hab. Antoni Cygan, Robert Talarczyk, Stefan Łebek i Adam Wesołowski zostali tegorocznymi laureatami nagrody prezydenta Katowic w dziedzinie kultury. Wszyscy zgodnie potwierdzali konieczność rozwoju miasta „w tym samym kierunku” i doceniali działania Katowic na rzecz kultury w czasie pandemii.
– Wśród wielu atutów naszego miasta szczególnym wyróżnikiem stała się w ostatnich kilku latach kultura. Ukończenie Strefy Kultury w latach 2014-2015 oraz przyznanie tytułu Kreatywnego Miasta Muzyki UNESCO w 2015 roku stało się kamieniem milowym rozwoju naszego miasta. Oczywiście na pierwszy plan wysuwa się muzyka – NOSPR przyciągający setki tysięcy gości rocznie, prężnie działająca Akademia Muzyczna, nasze markowe Festiwale – jak OFF Festival, Tauron Nowa Muzyka czy Rawa Blues. Ale kultura w Katowicach to nie tylko muzyka. Prężnie rozwija się w Katowicach teatr zarówno ten instytucjonalny, jak i niezależny. Katowice są nazywane polska stolicą murali – każdego roku na katowickich murach rozkwitają piękne obrazy. Katowice to też silny ośrodek literatury i poezji – mówił podczas wręczania Marcin Krupa, prezydent Katowic. – Sprawdziła się nasza strategia polegająca na inwestowaniu w kulturę i jesteśmy z tego dumni. Ale KULTURY – przez duże K – by nie było – gdyby nie osoby które ją tworzą. Spotykamy się dzisiaj, by w szczególny sposób podziękować osobom, dzięki którym kultura w mieście żyje, rozkwita i można ją spotkać w każdym zakątku Katowic. Są dzisiaj z nami zarówno wybitni artyści różnych dziedzin – muzyki, poezji sztuki ulicznej, ale też menedżerowie kultury, którzy choć sami nie tworzą – to jednak kreują przestrzeń i platformę dla profesjonalnych i amatorskich twórców – kontynuował prezydent, który zwrócił również uwagę na wyjątkowy, ale i trudny czas dla kultury. – Epidemia koronowirusa uderzyła bardzo mocno w cały sektor kultury. Przez kilka miesięcy nie mogły odbywać się koncerty, przedstawienia teatralne, spotkania autorskie, wernisaże. Z dnia na dzień setki artystów i podmiotów kulturalnych straciły źródło dochodów. Dziś działania w całym kraju, także w Katowicach, koncentrują się na ratowaniu życia i zdrowia ludzi oraz reaktywowaniu gospodarki. Musimy jednak pamiętać o kulturze, która jest ważną częścią atrakcyjnej oferty spędzania czasu wolnego dla mieszkańców. Gdy kryzys minie, to właśnie przemysł czasu wolnego będzie ponownie stanowić w dużej mierze o jakości życia w mieście. Dlatego przygotowaliśmy Katowicki Pakiet dla Kultury, który jest dodatkowym narzędziem, które umożliwia artystom i podmiotom kulturalnym przetrwanie kryzysu – mówił prezydent Marcin Krupa.
W związku z sytuacją stanu epidemicznego tegoroczna uroczystość wręczenia nagrody w tym roku miało nietypowy, kameralny charakter. Transmisje można było śledzić on-line na kanałach miejskich. Uroczystość wręczania nagród w dziedzinie kultury zawsze zbiega się z rocznicą nadania Katowicom praw miejskich. Wyróżnienia te przyznawane są od 1984 r. – za wybitne osiągnięcia artystyczne oraz organizacyjne, mające wpływ na rozwój i upowszechnianie kultury w mieście. Co roku wybór laureatów potwierdza nie tylko trafność decyzji, ale pokazuje, że jako miasto mamy to ogromne szczęście, że – jak powiedział prezydent Marcin Krupa – ciągle mamy wielu kandydatów do tej nagrody i naszym jedynym kłopotem jest to, kogo z tej tak długiej listy wybrać.
Biogramy laureatów:
prof. dr hab. Antoni Cygan – od 2012 r. rektor Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Bieżący rok jest ostatnim, w którym prof. Cygan pełni funkcję rektora uczelni.
Absolwent Zamiejscowego Wydziału Grafiki w Katowicach Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki
w Krakowie. Dyplom uzyskał w 1988 w Pracowni Projektowania Graficznego prof. Tomasza Jury
oraz w Pracowni Malarstwa prof. Andrzeja S. Kowalskiego. Stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskał w 2003 na Wydziale Grafiki, Malarstwa i Wzornictwa Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Tytuł naukowy profesora sztuk plastycznych otrzymał w 2011 r.
Od 1992 związany jest z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach, na której doszedł do stanowiska profesora zwyczajnego. Na uczelni tej kierował Katedrą Malarstwa na Wydziale Artystycznym oraz Katedrą Malarstwa, Rysunku i Rzeźby. W kadencjach 2012–2016 i 2016–2020 wybierany był na rektora ASP w Katowicach. Jako pedagog i rektor Akademii czynnie wspiera artystyczną działalność studentów, w tym cykliczne wydarzenia, pełniące również funkcje promocyjne prac studentów, m.in. „Agrafa” (międzynarodowa konferencja projektowa połączona z konkursem prac studentów), „Książka dobrze zaprojektowana” czy „Triennale Grafiki”. Profesor Cygan za istotna uznaje również możliwość promocji twórczości studentów poza uczelnią.
Zrealizował cztery cykle drogi krzyżowej w świątyniach w Zabrzu, Gliwicach, Licheniu oraz w japońskiej Suzuce. Zaprojektował wnętrza kościoła św. Pawła Apostoła w Zabrzu, kościoła św. Urbana
w Paniówkach i kaplicy Domu Księży Emerytów w Katowicach.
W 2003 r. został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi, a w 2014 r. Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Wystawy indywidualne: Galeria 6, Gliwice (1990 i 1994), Galeria Janus, Helsinki (1992), Galeria W, Bourg-de-Péage (1995), Muzeum Ziemi Śląskiej, Opawa (1998), Galeria Café Silesia, Zabrze (2014), Galeria ASP Warszawa, Jabłonna, (2015)
Robert Talarczyk – aktualny dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Śląskiego
im. St. Wyspiańskiego w Katowicach (od września 2013 r.), reżyser teatralny i aktor, również tłumacz i autor piosenek, związany artystycznie ze scenami Śląska, a szczególnie Katowic.
Współpracował z teatrami instytucjonalnymi, prywatnymi i offowymi w Polsce oraz zagranicą. Tworzył też spektakle Teatru Telewizji TVP i Teatru Polskiego Radia. Jako reżyser realizował sceniczne debiuty tekstów m.in. Weroniki Murek. Zrealizował kilkadziesiąt spektakli, spośród których wiele zostało laureatami bądź finalistami najważniejszych polskich festiwali i konkursów teatralnych, takich jak: Ogólnopolski Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, Festiwal Prapremier, Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych „R@port” czy Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry”. W 2012 roku został zgłoszony do Paszportu „Polityki” w kategorii Teatr. Jest laureatem Specjalnej Złotej Maski (Nagroda Artystyczna Marszałka Województwa Śląskiego) za kreatywność
i wszechstronność umiejętności adaptatorskich, aktorskich i reżyserskich.
Jako dyrektor Teatru Śląskiego kładzie nacisk na twórczość związaną z tradycjami regionu
śląskiego, za co został uhonorowany m.in. Cegłą z Gazety – nagrodą dla najważniejszych śląskich twórców kultury. Wyreżyserowane przez niego spektakle, które dotyczą śląskiej tematyki to: „Cholonek”, „Piąta strona świata”, „Drach” i zrealizowane we współpracy z miastem Katowice przedstawienie „Wujek.81. Czarna ballada”. Spektakl ten bezpośrednio nawiązuje do ważnego momentu najnowszej historii Katowic tj. tragicznych wydarzeń na kopalni Wujek, związanych
z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego w grudniu 1981 r.
W latach 2013–2015 realizowany był w Teatrze Śląskim autorski cykl Roberta Talarczyka
pn. „Śląsk święty / Śląsk przeklęty”, w ramach którego swoje spektakle realizowali cenieni w kraju reżyserzy, m.in. Arkadiusz Jakubik, Jacek Głomb, Ewelina Marciniak czy Ingmar Villqist.
Od 2018 roku pełni funkcję dyrektora artystycznego Międzynarodowego Festiwalu „Open the Door” w Katowicach, którego był pomysłodawcą. Jako aktor występował m.in. w filmach Macieja Pieprzycy, Magdaleny Piekorz czy Małgorzaty Szumowskiej. Pisze i tłumaczy teksty piosenek
(m.in. Nicka Cave’a, Toma Waitsa czy Jaromira Nohavicy). W 2011 roku ukazała się jego debiutancka płyta pt. „Słowa”.
W 2015 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, w 2017 r. Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze „Gloria Artis”, natomiast w 2019 r. został laureatem Nagrody im. Wojciecha Korfantego.
Stefan Łebek – wieloletni, nieprzerwanie od 1976 roku, kapelmistrz Orkiestry Dętej „Katowice” – amatorskiego, dętego zespołu instrumentalnego działający przy MDK „Bogucice-Zawodzie” w Katowicach. Orkiestra powstała w roku 1934 z inicjatywy ówczesnego dyrektora KWK Katowice, Mariana Zajączkowskiego. W roku założenia jej członkami było 26 górników. W 1976 roku orkiestrę przejął Stefan Łebek, który jest jej kapelmistrzem do chwili obecnej. Pod jego kierownictwem Orkiestra uczestniczyła w wielu uroczystościach państwowych i kościelnych, a także uświetniała festyny i imprezy na Śląsku. Orkiestra gra przed każdym meczem reprezentacji Polski na Stadionie Śląskim. Tradycją orkiestry są coroczne koncerty jesienne i wiosenne odbywające się w sali widowiskowej MDK Bogucice-Zawodzie w Katowicach.
W 2014 roku Orkiestra obchodziła swoje 80. urodziny – 21 listopada odbył się jubileuszowy koncert,
a dzień później w Bazylice św. Szczepana i MB Boguckiej w Katowicach abp Damian Zimoń odprawił mszę świętą w intencji żyjących i zmarłych członków Orkiestry oraz ich rodzin. W swoim repertuarze orkiestra, obok muzyki ludowej i marszowej, posiada utwory klasyczne oraz przeboje muzyki rozrywkowej. Orkiestra liczy ponad 50 członków, głównie ludzi młodych o bardzo dobrym przygotowaniu muzycznym.
Stefan Łebek prowadzi też od 1986 r. Orkiestrę Dętą w Brudzowicach.
Opracowanie: Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice
