CENTRUM ONKOLOGII – INSTYTUT IM. MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE ODDZIAŁ W GLIWICACH
W gliwickim Centrum Onkologii działa jedyne w Polsce, w pełni wyposażone Centrum Radiochirurgii Nowotworów. W otwartym w czerwcu tego roku w Zakładzie Radioterapii ośrodku pacjenci z całego kraju poddawani są najnowocześniejszym i niezwykle precyzyjnym zabiegom ablacji guzów nowotworowych.
Nie byłoby to możliwe bez odpowiedniej aparatury medycznej, którą gliwicki szpital onkologiczny kompletował przez kilka ostatnich lat. W części diagnostycznej Centrum Radiochirurgii Nowotworów znajdują się wysokiej klasy tomografy komputerowe (m.in. aparat dwuenergetyczny, znakomicie odczytujący wzmocnienie kontrastowe w nowotworze), trzy aparaty do rezonansu magnetycznego (jeden 1,5T i dwa 3T z obrazowaniem dyfuzji i analizą wzmocnienia kontrastowego) oraz dwa – spośród niewielu dostępnych w Polsce – skanery pozytonowej tomografii emisyjnej (PET-CT), pozwalające wykryć aktywne metabolicznie, a więc najbardziej niebezpieczne, zmiany nowotworowe. Produkcja potrzebnych do tego celu radiofarmaceutyków odbywa się we własnym cyklotronie.
Część terapeutyczną Centrum Radiochirurgii Nowotworów wyposażono w dwa noże cybernetyczne CyberKnife, służące do bardzo precyzyjnego usuwania guzów nowotworowych (jeden z nich to najnowocześniejsze i jedyne takie urządzenie w kraju), akcelerator EDGE dedykowany radiochirurgii oraz cztery nowoczesne akceleratory TrueBeam. Dzięki tym wszystkim aparatom można na bieżąco śledzić, kontrolować i modyfikować położenie chorego oraz ekspozycję promieniowania, tak aby podawana w trakcie zabiegu dawka trafiała wyłącznie w guz nowotworowy, a nie niszczyła zdrowych tkanek.
BEZPIECZNE I BEZBOLESNE NISZCZENIE NOWOTWORÓW
Centrum Radiochirurgii Nowotworów to miejsce, w którym leczeni są chorzy z guzami pierwotnymi, przerzutowymi, a także nawrotowymi (po wcześniejszym leczeniu). Zabiegi radiochirurgii, którym są tu poddawani, są nieinwazyjne, bezkrwawe i zupełnie bezbolesne. Co ważne, większość chorych nie wymaga w ich trakcie hospitalizacji, mogą być leczeni w trybie ambulatoryjnym. A jeśli przyjeżdżają do Gliwic z dalszych zakątków kraju, w czasie leczenia mogą zatrzymać się w hotelu znajdującym się tuż obok szpitala.
Za pomocą radiochirurgii specjaliści z gliwickiego Centrum Onkologii są w stanie leczyć chorych na nowotwory złośliwe zlokalizowane praktycznie we wszystkich narządach. Jedynym ograniczeniem jest liczba guzów i ich rozmiar – radiochirurgia świetnie sprawdza się w przypadku pojedynczych zmian nowotworowych, których wielkość nie przekracza 3-4 centymetrów. Wynika to z tolerancji leczenia, która jest ograniczona objętością depozycji wysokiej dawki w napromienianym narządzie organizmu pacjenta. Do zabiegów radiochirurgicznych nie kwalifikują się chorzy na nowotwory uogólnione i chemiouleczalne, np. białaczki czy chłoniaki.
– Radiochirurgia jest metodą dedykowaną przede wszystkim pacjentom z wcześnie rozpoznanym lub niezbyt zaawansowanym rakiem – podkreśla prof. dr hab. n. med. Krzysztof Składowski, dyrektor Centrum Onkologii w Gliwicach.
Nie znaczy to jednak, że pozostali pacjenci nie mogą tu liczyć na pomoc. Oni też są leczeni zgodnie z evidence based medicine (EBM), czyli medycyną opartą na faktach. Jeśli chory jest już w bardzo zaawansowanym stadium, stosowana w innych ośrodkach onkologicznych chemioterapia w Gliwicach może być uzupełniona pojedynczymi zabiegami radiochirurgicznymi, które zmniejszają masę nowotworu. Takie skojarzone leczenie u wielu pacjentów hamuje rozwój choroby i ułatwia jej kontrolę, przedłużając życie w dobrym komforcie.
ZABIEGI POD ŚCISŁĄ KONTROLĄ SPECJALISTÓW I APARATURY MEDYCZNEJ
Do leczenia z użyciem technik radiochirurgicznych kwalifikuje doświadczony radioonkolog. Podstawą kwalifikacji są wyniki aktualnych badań obrazowych pacjenta (tomografia
komputerowa, rezonans magnetyczny, pozytonowa tomografia emisyjna), stan zdrowia oraz prognozowany czas życia.
Przygotowanie do zabiegu radiochirurgicznego trwa około 1-2 tygodni. W tym czasie, podobnie jak w klasycznej, frakcjonowanej (wielozabiegowej) radioterapii, wykonywany jest indywidualnie dopasowany system unieruchamiający bardzo dokładnie tę część ciała pacjenta, która zostanie poddana zabiegowi. W takiej pozycji przeprowadza się badanie obrazowe za pomocą tomografu komputerowego, rezonansu magnetycznego lub pozytonowego tomografu emisyjnego, a następnie z pozyskanych obrazów rekonstruuje wirtualny, przestrzenny fantom. Radioonkolog dokonuje w tym fantomie identyfikacji i okonturowania nowotworu oraz określa wytyczne leczenia, a fizyk medyczny wyznacza i wylicza wszystkie geometryczne i dozymetryczne parametry radiochirurgii. Gotowy plan leczenia podlega zawsze kilkukrotnej weryfikacji przez innych fizyków medycznych oraz akceptacji przez radioonkologa.
– Zabieg radiochirurgii odbywa się zawsze w tej samej pozycji unieruchomienia pacjenta, w której wcześniej było przeprowadzone badanie obrazujące w procesie planowania.
W zależności od zastosowanej techniki i aparatury terapeutycznej, czas zabiegu wynosi od kilku do kilkudziesięciu minut. Precyzja leczenia jest w trakcie zabiegu na bieżąco weryfikowana i dostosowywana do mimowolnych lub naturalnych ruchów pacjenta, np. oddychania – tłumaczy prof. Krzysztof Składowski.
Radiochirurgia jest obecnie najbardziej dynamicznie rozwijającą się dziedziną radioterapii nowotworów złośliwych. Polega na jednorazowym lub kilkukrotnym, bardzo precyzyjnym napromienieniu guza nowotworowego wysoką dawką promieniowania fotonowego, która wywołuje niemal natychmiastowe zniszczenie komórek nowotworowych. Jest to metoda stosowana w najlepszych ośrodkach europejskich. W Polsce ośrodkiem, który stosuje ją w najszerszym zakresie, jest Centrum Onkologii w Gliwicach.
Majka Marklowska – Dzierżak
Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Składowski jest specjalistą radioterapii onkologicznej, kierownikiem I Kliniki Radioterapii i Chemioterapii w gliwickim oddziale Centrum Onkologii
– Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie, z którym jest związany nieprzerwanie od 1985 roku, a od 2016 jest jego dyrektorem. Zarządza szpitalem zatrudniającym 1700 osób, który oprócz leczenia chorych prowadzi badania naukowe nad nowotworami. Prof. Składowski jest jednym z najczęściej cytowanych na świecie polskich radioonkologów, autorem około 250 artykułów opublikowanych w prestiżowych czasopismach naukowych. Kierował lub nadzorował ponad 40 badań klinicznych, w tym kilkanaście międzynarodowych
o zasięgu światowym. Specjalizuje się w leczeniu nowotworów głowy i szyi. Od wielu lat pełni funkcję śląskiego konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie radioterapii onkologicznej. Jest autorem książki „Wspólnie pokonajmy raka”, wydanej przez Społeczny Instytut Wydawniczy ZNAK w 2011 r. W czasie wolnym od pracy pochłania książki o tematyce historycznej. Jego żona Hanna jest farmaceutką i kieruje Pracownią Przygotowywania
Leków Przeciwnowotworowych w gliwickim instytucie.
